.png)
İnsanlar genellikle aile bütçesi ve kişisel bütçelerini sıkı sık karıştırır ve birbirlerinin yerine kullanırlar. Eğer yalnız yaşayan biriyseniz bu ikisi de birbirine aynı olabilir ancak bunun dışında ikisi tamamen birbirinden farklıdır ve ayrı planlanmalıdır. Tabiki aralarındanki en büyük birinde sadece tek bir kişinin gelir ve giderleri varken diğerinde ortak paylaşılan gelir ve giderler ile ortak bir amaç vardır.
Tipik aile bütçelerinin bir kaç ortak özelliği vardır. İlki, geliri kullanabilecek her yetişkinin sorumluluk alması ve tüm gelirlerinin tek bir yerde toplanmasıdır. Daha sonrasında ise bu gelirin hangi alanlarda kullanılması gerektiğine karar verilir. Ev bütçesine dahil edilmesi gereken giderler; kira, faturalar, yemek, araç ve ulaşım masrafları gibi kalemlerdir. Eğer bu, evli ve çocuklu bir çiftin aile bütçesi ise çocukların tüm giderleri de diğer paylaşılan ortak sorumluluklar gibi buna dahil olmalıdır.
Eğer ev arkadaşınız ile bu bütçeyi oluşturuyosanız ortak kullanılan içerik izleme platformu üyelikleri, eve gelen gazete, dergi üyelikleri de bu giderlere dahil olmalıdır. Evdeki tüm arkadaşların kullandığı çamaşır,temizlik, yemek malzemeleri gibi ürünler de dahil edilmelidir, ancak evin içerisindeki mobilya, dekorasyon eşyaları gibi harcama giderleri kişisel kullanım amacıyla alınıyorsa bütçenin dışında tutulabilir.
Klasik bir kişisel bütçe ise sadece bütçeyi oluşturanın gelir ve giderlerini yansıtmalıdır. Bunlar giyim, kişisel birikim, kişisel ulaşım, özel sağlık sigortası, araç kaskosu gibi sadece tek bir kişiye ait olan gelir/gider kalemleri olabilir. Eğer evde tek başına yaşanılıyorsa tüm ev ve yaşam masrafları bu bütçeye dahil edilmeliyken yaşanılan alan paylaşılıyorsa, kişisel bütçeye sadece kişinin kendisine düşen masraflar yazılmalıdır. Örneğin 3 kişi aynı evde kalınıyorsa ve 2.400 TL’lik bir ev kirası varsa, ortak bütçeye bu tutarın tamamı yazılırken oluşturulacak kişisel bütçeye sadece 800 TL yazılmalıdır.
Aslında iki bütçe de birbirine benzer ve birbiriyle aynı prensiplere sahip olabilir. Ancak bir kişinin iki bütçeyi de oluşturması önerilir. Tabiki yalnız yaşayan biri için bu durum geçerli değildir. Aile(Ev) bütçesi planlarken sadece bir kişi tüm kararlara karar vermemelidir. Çünkü bu bütçe sadece bir kişinin gelir ve giderleri ile oluşmaz, bu herkesin katıldığı ortak bir efor olmalıdır. Tabiki matematiksel işlemleri, gelir/gider dengesini sadece bir kişi kontrol edip düzenleyebilir, ancak burda tüm hane halkının hemfikir olması ve bütçeye uygun hareket etmesi gerekmektedir. Bir kişinin bile onaylamadığı bütçe, çökmeye mahkumdur.
Diğer yandan kendi kullanımınız içni aldıklarınızı ve aynı çatı altında yaşayan herkesin faydalanması için eve getirdiğiniz eşyleri düşünün. İşte kişisel ve aile bütçesi arasındak ifark bu kadar basittir. Yukarıda bahsettiğimiz 3 kişilik örneğe tekrar dönmek gerekirse, bu evde oluşturulamsı gereken bütçe sayısı 4 olmalıdır, bir aile bütçesi ve 3 kişisel bütçe. Tüm bunları konuşurken genellikle yetişkenlerden bahsediyor olsak da çocukalrın da kendilerine ait bütçeleri olabilir. Eğer çocuğa bir harçlık veriyorsa ve kendi isteklerine göre bu parayı dışarıda yemek yemek için, oyuncak almak için harcıyorsa kendisine ait bir bütçe planının olması ileride kendi parasını yönetmesi için ona büyük bir fayda ve sorumluluk getirecektir. Ebeveynler meşhur 50/20/30 kuralında olduğu gibi çocuklarına, ellerindeki harçlığın bir kısmını ortak giderler için kullanmasıın, bir kısmını biriktirmesini bir kısmını da kişisel tercihlerine göre harcamasını öğretebilir.
Ortak bütçeye dışarıda arkadaşlarla içilen bir kahve girmemilidir. Bir harcamanın ortak bütçeye mi yoksa kişisel bütçeye mi yazılmasına karar vermenin en basit yolu bu harcamadan kimin ya da kimlerin faydalandığının sorulmasıdır. Dışarıda bir kafede içilen kahve sadece kendinize fayda sağladığı için bu kişisel bütçenin bir parçası olmalıdır. Örneğin arabanız tüm ev halkının kullanımına açık mı yoksa evdeki diğer insanlar toplu ulaşım araçları mı kullanıyor? Buna göre araç masraflarının hangi bütçeye ait olduğuna karar verebilirsiniz.
Ayırt etmek için kullanılan bir başka soru ise bu harcamadan sorumlu olan kişinin kim olduğudur. Eğer yapılan harcamanın sorumluluğu tüm bireyleri içeriyorsa bu aile bütçesinin parçası olmalı, örneğin tatil için kiralanan yazlık bir ev gibi. Ancak karar verme konusunda sorumluluk ön planda tutulduğu zaman bu aile bireyleri arasında bazen problem yaratabiliyor ve oturup ortaklaşa bir karar vermeyi gerektirebiliyor.
Birikim, kredi ödemeleri ya da bağış gibi bazı kalemlerin hangi bütçeye dahil olacağına karar vermenin mükemmel yollarından birisi de bu kalemlerin hangi amaca hizmet ettiğinin belirlenmesidir. Örneğin araç kredisi kişisel amaç için mi kullanıldı yoksa hane halkının ortak amacı için mi? Ya da TEMA’ya yapılan bir bağış tüm aile adına ve onay alınarak mı yapıldı yoksa kişisel bir karar ile mi?
Sonuç olarak insanların büyük bir çouğunluğu hem kişisel bütçelerden hem de aile bütçelerinden faydalanır. Hangi kalemin hangi bütçeye dahil olacağı çoğunlukla sorumluluk ve fayda ilkelerine göre belirlenir. Eğer ortak bütçeye ev halkından herkes dahil olmazsa bütçe çalışması başarısızlıkla sonuçlanır. Çoğunlukla hem ev bütçesi hem de kişisel bütçeler iç içe geçer, eğer evde yaşayan kişi sayısı bir ise ya da tüm evle ilgili sadece bir kişinin sorumluluğu varsa bu normaldir. Ancak daha sağlıklı bir finansal yaşam için ikisinin birbirinden ayrılması önemlidir.